Δημοσιονομική Ευελιξία για την Άμυνα στην ΕΕ
Σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση του Συμβουλίου, δεκαέξι κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Ελλάδα, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σλοβακία, και Φινλανδία, έχουν καταθέσει αίτημα για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής. Αυτή η πρωτοβουλία στοχεύει στην αύξηση των αμυντικών δαπανών αυτών των χωρών, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας στην περιοχή.
Πολλά άλλα κράτη μέλη προχωρούν επίσης σε προβλεπόμενες ενισχύσεις των αμυντικών τους ικανοτήτων, τηρώντας πάντα τις πολιτικές τους για την ασφάλεια και την άμυνα. Μέσω αυτής της συναρθρωμένης προσέγγισης, διασφαλίζεται ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών συνάδει με το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ, διαφυλάσσοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους.
Η χρήση της δημοσιονομικής ευελιξίας θα διευκολύνει τη μεταβατική διαδικασία προς υψηλότερες εθνικές αμυντικές δαπάνες. Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν κρίσιμα κενά στις αμυντικές τους δυνατότητες, να ενισχύσουν τη βάση της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογίας και βιομηχανίας και να βελτιώσουν τη συνολική ασφάλεια. Με τη μείωση στρατηγικών εξαρτήσεων και τη βελτίωση της αμυντικής ετοιμότητας, αυτές οι πρωτοβουλίες θα συμβάλλουν σημαντικά στην προστασία των πολιτών της ΕΕ, ενώ παράλληλα θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της Ένωσης απέναντι στις συνεχώς μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες.
Η απόφαση αυτή είναι αποτέλεσμα των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2025 και αντανακλά τη δέσμευση όλων των κρατών μελών να αναπτύξουν καίριες αμυντικές ικανότητες, ανταγωνιζόμενα τις αυξανόμενες απειλές για την ασφάλεια, όπως είναι ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Κατανόηση της Δημοσιονομικής Ευελιξίας
Η δημοσιονομική ευελιξία αναφέρεται στην ικανότητα των κυβερνήσεων να αποκλίνουν προσωρινά από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες προκειμένου να αντιμετωπίσουν εξαιρετικές συνθήκες, όπως οικονομικές κρίσεις ή γεωπολιτικές προκλήσεις. Στο πλαίσιο της ΕΕ, αυτή η ευελιξία είναι ενσωματωμένη στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο διασφαλίζει τη δημοσιονομική πειθαρχία, ενώ παράλληλα παρέχει περιθώρια ελιγμών σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.
Η «εθνική ρήτρα διαφυγής», ένας κεντρικός μηχανισμός, επιτρέπει στα κράτη μέλη να υπερβαίνουν τα όρια ελλείμματος ή χρέους για καθορισμένη χρονική περίοδο – έως 1,5% του ΑΕΠ για τέσσερα χρόνια – όταν γεγονότα που δεν ελέγχονται από αυτά έχουν σημαντική επίπτωση στα δημόσια οικονομικά. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 19 Μαρτίου 2025 επιβεβαίωσε ότι ο πόλεμος της Ρωσίας και οι σχετικές απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια αποτελούν τέτοιες εξαιρετικές συνθήκες, καθιστώντας αναγκαία την αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Αυτή η ευελιξία επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρηματοδοτήσουν κρίσιμες επενδύσεις χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα, επιδιώκοντας τη βέλτιστη ισορροπία μεταξύ των άμεσων αναγκών ασφάλειας και της μακροπρόθεσμης οικονομικής υγείας.
Αυτή η ανάλυση παρέχει μια καθαρή εικόνα των τρεχουσών εξελίξεων στον τομέα της άμυνας στην Ευρώπη και αναδεικνύει τη σημασία της συνεργασίας και της συνεννόησης μεταξύ των κρατών μελών για την ενίσχυση της ασφάλειας και της αμυντικής ετοιμότητας.