Η Μυστηριώδης Φυλή της Πράσινης Σαχάρας
Η έρημος Σαχάρα, η οποία εκτείνεται σε μια περιοχή περίπου ίση με την Κίνα ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι γνωστή ως μία από τις πιο άνυδρες και απομονωμένες περιοχές του πλανήτη. Ωστόσο, η Σαχάρα δεν ήταν πάντα τόσο αφιλόξενη.
Κατά την περίοδο από 14.500 έως 5.000 χρόνια πριν, η περιοχή της Σαχάρας ήταν γεμάτη ζωή, με καταπράσινες σαβάνες και άφθονα νερά. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το DNA που απομονώθηκε από τα λείψανα δύο ατόμων, τα οποία έζησαν πριν από 7.000 χρόνια στη σημερινή Λιβύη, δείχνει ότι αυτή η περιοχή φιλοξενούσε μια μυστηριώδη φυλή ανθρώπων που ζούσαν απομονωμένα από τον υπόλοιπο κόσμο.
Οι ερευνητές ανέλυσαν το γονιδίωμα των ανθρώπων του εδάφους της λεγόμενης «Πράσινης Σαχάρας». Συγκεκριμένα, ελήφθη DNA από τα οστά δύο γυναικών, οι οποίες είχαν θαφτεί στη βραχώδη περιοχή Τακαρκόρι, στη νοτιοδυτική Λιβύη. Τα σώματα είχαν μουμιοποιηθεί φυσικά και αποτελούν τα παλαιότερα γνωστά μουμιοποιημένα σώματα ανθρώπων που έχουν βρεθεί ως σήμερα.
«Την εποχή εκείνη, το Τακαρκόρι ήταν μια καταπράσινη σαβάνα, με μια λίμνη στην περιοχή, πολύ διαφορετική από το σημερινό ερημικό τοπίο», δήλωσε ο αρχαιολογενετιστής Γιοχάνες Κράουζε από το Ινστιτούτο Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature.
Η ανάλυση των γονιδιωμάτων αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι του Τακαρκόρι ανήκαν σε μια διαφορετική και μέχρι πρότινος άγνωστη ανθρωπολογική γραμμή. Αυτή η γραμμή ζούσε απομονωμένα από άλλες πληθυσμιακές ομάδες της υποσαχάριας Αφρικής και της Ευρασίας, για χιλιάδες χρόνια. «Αυτό υποδηλώνει ότι παρέμειναν γενετικά απομονωμένοι, παρά το γεγονός ότι ασκούσαν την κτηνοτροφία, η οποία είναι μια καινοτομία του πολιτισμού που προήλθε από εκτός της Αφρικής», πρόσθεσε ο Κράουζε.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι άνθρωποι αυτοί εκτρεφαν εξημερωμένα ζώα. Στον αρχαιολογικό χώρο εντοπίστηκαν λίθινα, ξύλινα και οστέινα εργαλεία, κεραμικά, πλεκτά καλάθια και ανάγλυφα ειδώλια.
Η γενεαλογία των δύο γυναικών Τακαρκόρι προέρχεται από μια ανθρωπολογική γραμμή της Βόρειας Αφρικής, που διαχωρίστηκε από τους πληθυσμούς της υποσαχάριας Αφρικής πριν από περίπου 50.000 χρόνια. Την ίδια περίπου εποχή, άλλοι ανθρωπίδες άρχισαν να επεκτείνονται στη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Ασία, και έγιναν οι πρόγονοι όλων των ανθρώπων εκτός της Αφρικής.
Οι άνθρωποι του Τακαρκόρι πιθανόν να ήταν απομεινάρι της γενετικής ποικιλίας που υπήρχε στη Βόρεια Αφρική πριν από 50.000 έως 20.000 χρόνια. Ο Κράουζε αναφέρει ότι, «Πριν από 20.000 χρόνια, οι γενετικές αποδείξεις δείχνουν μια εισροή ομάδων από την ανατολική Μεσόγειο, ακολουθούμενες από μεταναστεύσεις από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Σικελία περίπου 8.000 χρόνια πριν. Ωστόσο, για λόγους που παραμένουν ασαφείς, οι Τακαρκόρι παρέμειναν απομονωμένοι για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που θα περιμέναμε. Δεδομένου ότι η Σαχάρα κατέστη κατοικήσιμη μόλις 15.000 χρόνια πριν, η ακριβής πατρίδα τους παραμένει αβέβαιη.
Οι Τακαρκόρι διατηρούσαν αυτή την απομόνωση σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους, μέχρι που η Σαχάρα έγινε πάλι ακατοίκητη. Στα τέλη της Αφρικανικής Υγρής Περιόδου, όπου το κλίμα ήταν πιο ήπιο, η περιοχή αυτή μετατράπηκε στη μεγαλύτερη έρημο του κόσμου γύρω στο 3.000 π.Χ.
Μέλη του είδους μας, του Homo sapiens, που επεκτάθηκαν εκτός Αφρικής, αλληλεπίδρασαν και διασταυρώθηκαν με τους Νεάντερταλ, οι οποίοι ήδη ζούσαν σε περιοχές της Ευρασίας, αφήνοντας μια γενετική κληρονομιά στους σημερινούς πληθυσμούς που δεν προέρχονται από την Αφρική. Ωστόσο, οι άνθρωποι της Πράσινης Σαχάρας φέρουν ελάχιστα ίχνη του DNA των Νεάντερταλ, κάτι που υποδηλώνει ότι είχαν περιορισμένες επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο.
Αν και οι Τακαρκόρι εξαφανίστηκαν πριν από 5.000 χρόνια, με την ολοκλήρωση της Αφρικανικής Υγρής Περιόδου και την επιστροφή της περιοχής στην έρημο, τα ίχνη της κληρονομιάς τους παραμένουν μέχρι σήμερα σε διάφορες ομάδες της Βόρειας Αφρικής. Ο Κράουζε τόνισε: «Η γενετική κληρονομιά τους προσφέρει μια νέα προοπτική στη βαθιά ιστορία της περιοχής».